रागामुळे अविचार उत्पन्न होतो.   त्यामुळे स्मरणशक्ती भ्रष्ट होते. स्मरणशक्ती भ्रष्ट झाली की बुद्धीचा नाश होतो आणि बुद्धीचा नाश झाल्यामुळे माणसाचा अध:पात होतो.”

“रागामुळे स्मरणशक्ती नष्ट होते ? काहिही काय गं आजी !” …नीरज  टवाळपणे हसत म्हणाला.

आजीही हसतच म्हणाली, “बघ हं  ! परवा तुझ्या मोठ्या बहिणीने काही कामानिमित्त तुझा मोबाईल, तुला न सांगता वापरला.  तेंव्हा तू केवढा चिडला होतास. तिला वाईट वाटेल असं बोललास. पण तू लहान असताना, तिचाच मोबाईल घेऊन  कायम त्यावर गेम खेळत असायचास , हे तू त्यावेळी विसरलासच ना ? एखाद्या वेळी घेतला तिनी तुझा मोबाईल तर काय बिघडणार होतं ? पण या भांडणातूनच दिवसभर तुम्ही एकमेकांशी बोलत नव्हतात. अशा रागातूनच तर वाद विकोपाला जातात, गैरसमज निर्माण होतात आणि एखादं सुंदर नातंसुद्धा संपुष्टात येऊ शकतं. हो की नाही ?”

“आज्जी ! या श्लोकांचा अर्थ एवढा डीप‌ आहे असं नव्हतं वाटलं. केवढी फिलॉसॉफी भरलीये तुझ्या भगवद्गीतेत ?” …नीरज मनापासून म्हणाला.

“तुझी भगवद्गीता म्हणजे ?”…आज्जीने विचारले… “भगवद्गीता सगळ्यांचीच आहे. फक्तं कोणी विचारपूर्वक त्याचा अभ्यास करत नाही. बहुतांशी लोक  ती उघडूनही बघत नाहीत. बरेच जणं ती पाठ करतात. पण त्यामागचं तत्वज्ञान मात्र जाणून घेत नाहीत आणि अमलातही आणत नाहीत.

आणि नुसतच तत्वज्ञान नाही बरं ! भगवद्गीता सायन्सही शिकवते. “

“हे मात्र काहीतरीच बोलतीयेस तू हं आज्जी !”….नीरज अविश्वासाने उद्गारला.

“बघ हं !”…आज्जी तिचा मुद्दा मांडू लागली. “सायन्स काय म्हणतं की ह्या विश्वात सगळीकडे एनर्जी आहे. एनर्जी कधीही नष्ट होत नाही. तिचं स्वरूप तेवढं बदलतं. आता हे दोन श्लोक वाच…

‘न जायते म्रियते वा कदाचित्

अयं भूत्वा भविता वा न भूय: |

अजो नित्य: शाश्वतोsयं पुराणो

न हन्यते हन्यमाने शरीरे ||’

म्हणजे, हा आत्मा कधीही जन्मत नाही आणि मरतही नाही. कारण हा जन्म नसलेला नित्य, सनातन आणि प्राचीन आहे. शरीर मारले गेले तरी हा मारला जात नाही.

‘वासांसि जीर्णानि यथा विहाय

नवानि गृह्णाति नरोsपराणि |

तथा शरीराणि विहाय जीर्णानि

अन्यानि संयाति नवानि देही ||’

याचा अर्थ, ज्याप्रमाणे माणूस जुनी वस्त्रे टाकून देऊन नवी वस्त्रे घेतो, त्याचप्रमाणे आत्मा जुने शरीर टाकून, दुसऱ्या नव्या शरीरात जातो.

माणूस जेंव्हा मरतो, तेंव्हा शरीर तर तेच आणि तसच असतं. आतली चेतना किंवा एनर्जी निघून जाते. त्यालाच तर भगवद्गीतेत आत्मा म्हणलं आहे.

आता फिलॉसॉफी आणि सायन्स दोन्हीची उदाहरणं सांगितली. पण   तुला गंमत माहिती आहे का ?”

“कसली गंमत आज्जी ?”…आज्जी अजून नवीन काय सांगतीये या उत्सुकतेने नीरजने विचारलं.

” तुला तर माहीतच आहे की अर्जुन युद्धासाठी तयार नव्हता. एखादं कार्य, माणूस आधी मनाने हरतो आणि नंतर खरंखुरं हरतो.  त्या अवघड वेळी, हा गीतेतला उपदेश भगवान श्रीकृष्णांनी त्याला केला.  या धर्म युद्धासाठी त्याच्या मनाची तयारी करून त्याला युद्धासाठी सज्ज केले. म्हणजे आजच्या भाषेत, भगवान श्रीकृष्ण हे आपल्याला माहीत असलेले पहिले motivational speaker झाले की नाही ?”

“अरे हो ! असा विचार मी कधीच केला नव्हता आज्जी. “किती भारी आहे भगवद्गीता ! तुझ्या आग्रहावरून, मागे  मी बारावा अध्याय पाठ करण्याबद्दल मित्रांशी  बोललो होतो, तेंव्हा ते मला हसले होते. म्हातारा झाला आहेस का, असं चिडवलं सुद्धा त्यांनी. पण आता मी हे सगळं त्यांना ऐकवणार आहे. आयुष्यात कसं वागावं हे ज्ञान आयुष्याचा शेवट आला की कळून काय उपयोग आहे? मी आजपासूनच रोज थोडा वेळ भगवद्गीता समजून घ्यायचा प्रयत्न करेन. तू मदत करशील ना मला ?” …नीरज मनापासून म्हणाला.

“म्हणजे काय ? करणारच मदत !”…आजी हसून म्हणाली.  एवढा वेळ गप्पा मारण्याचा तिचा उद्देश यशस्वी झाला होता. तिच्या परिचयातल्या आणखी एकाने आज उत्सुकता दाखवली होती. आज अजून एक पाऊल पुढे पडले होते…..

©® मेधा नेने